Leidt Zorgplicht voor ZZP-ers tot AOV-plicht?

Een verrassende uitspraak van de Hoge Raad met mogelijk verstrekkende gevolgen voor zowel ZZP-ers als bedrijven die ZZP-ers inhuren : de zorgplicht voor veilige werkomstandigheden die een werkgever voor werknemers heeft, is ook van toepassing op ingehuurde ZZP-ers.

De case
Een ZZP-er raakt in 2005 door een bedrijfsongeval bij een bouwbedrijf zijn been kwijt. Hij had geen arbeidsongeschiktheidsverzekering en stelde het bedrijf dat hem inhuurde aansprakelijk omdat de machine waaraan hij reparatiewerkzaamheden uitvoerde niet voldeed aan de veiligheidsnormen. Na 7 jaar procederen heeft de Hoge Raad nu bepaald dat het bedrijf moet aantonen dat aan hun zorgplicht is voldaan, ongeacht dat het slachtoffer geen werknemer is. Lukt dat niet, dan draait het bedrijf op voor de schade.

De gevolgen
De uitspraak van de Hoge Raad houdt voor bedrijven in dat ook de arbeidsomstandigheden van ZZP-ers moeten voldoen aan de Arbo-normen. Dat betekent voor de bouw o.a. veilige werkomstandigheden, beschermingsmiddelen, instructies en toezicht op handhaving. Maar op basis van dit Arrest kan in de toekomst wellicht ook een IT-bedrijf aansprakelijk worden gesteld voor de burn-out of RSI van een ZZP-er.

Nieuwe Risico's
Voor bedrijven die ZZP-ers inhuren levert dit een onverwachts nieuwe risico's op. Voor de eigen werknemers zijn de risico's bij arbeidsongeschiktheid beperkt tot 2 jaar loondoorbetaling, eventueel een WIA opslag en aansprakelijkheid voor bijkomende kosten. Uiteraard doet ieder bedrijf er alles aan om dit soort schade te voorkomen, maar mocht het onverhoopt toch gebeuren dan is de impact weliswaar groot, maar goed verzekerbaar.
Een claim van een arbeidsongeschikte ZZP-er daarentegen, is niet begrens tot 2 jaar: in theorie zou de HR het bedrijf kunnen veroordelen tot het compenseren van alle inkomensverlies en gemiste carrièrekansen van de ZZP-er tot de pensioengerechtigde leeftijd. Bij het ArenA arrest (werkgeversaansprakelijkheid voor bestuurders van motorrijtuigen) in 1996 en een arrest in 1998 werd al respectievelijke claims van € 600.000,- en € 800.000,- toegewezen aan werknemers, voor ZZP-ers zouden deze claims ongetwijfeld nog veel hoger zijn uitgevallen.

Wat doen verzekeraars?
Vraag is hoe bedrijfsaansprakelijkheidsverzekeraars met deze nieuwe situatie omgaan. Het lijkt er op dat dit risico nog niet verwerkt zit in de huidige voorwaarden en tariefstelling. Interessante vragen daarom voor uw verzekeringsadviseur of direct writer:

is het risico nu verzekerd op uw huidige bedrijfsaansprakelijkheidpolis?
zo niet, wanneer komt de verzekeraar met een aanpassing?

Als het risico verzekerbaar is, zou het ook wel eens een goede aanleiding kunnen zijn om het verzekerde bedrag op te hogen van EUR 1.250.000,- naar EUR 2.500.000,- per gebeurtenis,.

Niet verzekerbaar, wat dan?
Wat als het risico niet verzekerbaar is? Gelet op de houding van verzekeraars bij eerdere risicoverzwaringen op grond van Arresten van de Hoge Raad is dat helemaal niet ondenkbaar. In dat geval zou een bedrijf wellicht van de ZZP-ers moeten gaan verlangen dat ze aantonen dat ze een arbeidsongeschiktheidsverzekering hebben, om op deze wijze het risico voor het bedrijf tot acceptabel niveau terug te brengen.

AOV Eigen verantwoordelijkheid maar niet vrijblijvend?
Het eerste debat over de Arbeidsongeschiktheidsverzekering voor ZZP-ers is al losgebarsten: VNO NCW en MKB Nederland vinden dat ZZP-ers een eigen verantwoordelijkheid hebben om zich te verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid. Die eigen verantwoordelijkheid wordt alleen wat minder vrijblijvend. Aangezien veel ZZP-ers, met name in de bouw, zo'n verzekering niet hebben - en sommigen op grond van hun leeftijd en/of medisch verleden ook niet meer eenvoudig in aanmerking komen voor zo'n verzekering , kan dat wel eens tot onverwachte neveneffecten leiden, zoals het uitsluiten van toch al kwetsbare groepen.

Vraag is of de HR al deze consequenties voor ogen had met de uitspraak.

Auteur: N.Bakker/HigherLevel.nl